Bang van welvaart ziektes? Leer nu waarom gefermenteerde voeding hiertegen beschermt!
Tegen welke veel voorkomende ziektes kan gefermenteerde voeding en probiotica mogelijk bescherming bieden? Mag iedereen gefermenteerde voeding eten, of zijn er mensen die het moeten vermijden? Wat zijn de mogelijke bijwerkingen? Dit artikel zal deze onderwerpen en meer bespreken.
Tegen welke veel voorkomende ziektes kan gefermenteerde voeding en probiotica mogelijk bescherming bieden? Mag iedereen gefermenteerde voeding eten, of zijn er mensen die het moeten vermijden? Wat zijn de mogelijke bijwerkingen? Dit artikel zal deze onderwerpen en meer bespreken.
In ons westerse samenleving zijn er veel oude tradities verloren gegaan met de ontwikkeling van
de industrie. Vooral omdat de industrie de taak van voedsel voorziening op zich heeft genomen.
Dit was immers eerder al besproken, in een ‘vorig artikel‘.
Dit heeft er vervolgens voor gezorgd dat veel oude voedselbereidingstechnieken hedendaags niet meer in gebruik zijn. Deze technieken zijn helaas niet winstgevend genoeg voor bedrijven.
Met de loop der tijd heeft de voedingsindustrie ook alsmaar meer technieken voor een snelle
bewerking van voeding ontwikkeld.
In ons westerse samenleving zijn er veel oude tradities verloren gegaan met de ontwikkeling van
de industrie. Vooral omdat de industrie de taak van voedsel voorziening op zich heeft genomen.
Dit was immers eerder al besproken, in een ‘vorig artikel‘.
Dit heeft er vervolgens voor gezorgd dat veel oude voedselbereidingstechnieken hedendaags niet meer in gebruik zijn. Deze technieken zijn helaas niet winstgevend genoeg voor bedrijven.
Met de loop der tijd heeft de voedingsindustrie ook alsmaar meer technieken voor een snelle
bewerking van voeding ontwikkeld.
Namelijk niet alleen om het bewerkingsproces van voeding sneller en efficiënter te maken, maar ook om de houdbaarheid van bewerkte voeding te verbeteren. Met andere woorden, de voeding is er zeker en vast niet gezonder op geworden.
Dit heeft er waarschijnlijk ook toe bijgedragen dat de algemene volksgezondheid steeds slechter wordt.
Wat zijn de meest voorkomende welvaartsziektes?
Als we in westerse landen spreken over welvaartsziektes dan bedoelen we onder andere diabetes, obesitas, kanker, hart- en vaatziektes. De landen die welvarend zijn met veel industrie hebben aanzienlijk meer van deze ziektes (bron).
Er zijn namelijk verschillende theorieën waarom dit het geval is. Het is dan ook aannemelijk dat hier waarschijnlijk verscheidene factoren een invloed op hebben.
De kans is immers groot dat, wat we dagelijks in ons lichaam opnemen via voeding, een grote invloed zal hebben op de uitkomst. Hetzelfde kan gezegd worden over wat we op ons lichaam aanbrengen, zoals cosmetica en zonnecrème.
Inheemse culturen, die nog niet in aanraking zijn geweest met onze westerse samenleving, blijven namelijk gespaard van onze westerse welvaartsziektes. Dit was in elk geval zo volgens de bevindingen van Weston A. Price.
Ook hadden ze volgens zijn bevindingen een perfect gebit. Met name ze kende praktisch geen tandbederf of scheve tanden dankzij hun brede, volledig ontwikkelde kaken volgens hem.
De meest gezonde van de inheemse bevolkingsgroepen, vanop verschillende continenten, hadden enkele opvallende eetgewoontes gemeen volgens zijn studies.
Enkele van deze gewoontes waren:
- het dagelijks consumeren van gefermenteerde voeding,
- verzadigde vetten,
- en organen vlees (hoog in vitamines A,D&K2).
Voor het doel van dit artikel gaan we het hebben over gefermenteerde voeding.
Wat is gefermenteerde voeding?
Gefermenteerde voeding is namelijk een categorie van eten en drinken dat behandeld is door een gecontroleerde groei van micro-organismen.
Hiermee bedoel ik met goedaardige schimmels en bacteriën. Deze micro-organismen veranderen namelijk de samenstelling van het voedsel. Dit doen ze met name a.d.h.v. sommige voedingsstoffen om te vormen naar andere gunstige stoffen.
Deze gunstige microben verteren eigenlijk al een deel van de voedingstoffen, zoals eiwitten, koolhydraten, vetten en vezels.
Vervolgens vormen ze deze spijzen dan om in andere nuttige materie. Onder andere in bepaalde organische zuren en gassen (bijvoorbeeld melkzuur, azijnzuur, boterzuur of koolzuurgas).
Ook kunnen ze toxines afbreken, en andere stoffen in voedsel die schadelijk zijn voor ons. Denk maar aan anti-voedingsstoffen zoals fytinezuur en lectines. Of de fermenteerbare oligosaccharides, disaccharides, monosaccharides en polyols (FODMAPs) die bij sommige mensen verteringsproblemen veroorzaken.
Hierdoor bevorderen ze bijgevolg de voedzaamheid van het product. Fermentatie is in feite een techniek dat al eeuwenlang wordt toegepast. Niet alleen om het voedsel langer te bewaren maar ook om de smaak en textuur te verbeteren.
Wat zijn de potentiële voordelen van gefermenteerde voeding?
Daarnaast is er nog een ander potentieel voordeel van gefermenteerde voeding. De voordelen komen namelijk voort van de probiotica zelf (anders gezegd, levende micro-organismen).
De meesten onder ons zullen waarschijnlijk wel al gehoord hebben over de voordelen van deze nuttige beestjes. Ze hebben namelijk het potentieel om onze eigen darmflora een goede ondersteuning geven.
Zoals je al kon lezen in het artikel “Wat is ongezonde voeding nu precies?” is dit voordeel hedendaags meer dan welkom. Aangezien er tegenwoordig veel schadelijke stoffen in onze omgeving onze darmflora aantasten, en hierdoor de balans verstoren.
De meeste probiotica die we innemen via voeding kunnen helaas niet permanent verblijven in onze darmen. Maar deze kunnen wel degelijk onze eigen flora ondersteunen om terug een betere balans te verkrijgen (bron).
Laten we eens kijken of er wetenschappelijke onderzoeken zijn die aanwijzingen geven over de mogelijke gezondheidsvoordelen van gefermenteerde voeding.
Appel Cider Azijn of appelazijn
Appel cider azijn is een lekkere azijnsoort die vroeger ook regelmatig als veelzijdig volksmedicijn gebruikt werd. Deze azijn wordt namelijk gemaakt door de pulp van appels te fermenteren met gist en suiker (of honing).
Deze azijn kan onder andere gebruikt worden in salade dressings, marinades, chutneys of zelfgemaakte limonade.
Helaas is er tot op de dag van vandaag nog niet genoeg wetenschappelijk bewijs om de medicinale werking te bevestigen. Maar er zijn wel enkele interessante studies, vooral met dieren.
Volgens deze studie zou appelazijn mogelijk een beschermend effect hebben op de schade die veroorzaakt wordt door het westers dieet. Sinds het een studie met ratten is, blijft het nog steeds speculatie. Maar de kans is groot dat het een gelijkaardig effect zal geven bij mensen.
Op grond van deze studie is het dagelijks gebruiken van appelazijn positief voor:
- Een gezonder lichaamsgewicht.
- Een betere bloedglucosespiegel.
- Ook voor een betere balans in de cholesterol waarden.
- En tot slot goed voor gezonde triglyceriden waarden.
Om deze redenen biedt appelazijn mogelijk bescherming tegen hart- en vaatziekten, diabetes, obesitas en metabool syndroom.
Het is nog steeds een veronderstelling dat appelazijn bescherming kan bieden tegen deze welvaartsziektes.
Voornamelijk omdat er nog geen gerandomiseerde onderzoeken met controlegroep zijn die de hypothese kunnen bevestigen. Maar het potentieel is wel degelijk aanwezig.
Indien je appelazijn wil gebruiken, probeer dan voorkeur te geven aan een niet gepasteuriseerde vorm. Deze vorm bevat nog alle gunstige enzymen, gisten en bacteriën.
Opteer ook altijd voor biologische kwaliteit, om restanten van pesticiden zoveel mogelijk te vermijden. Opgelet, voeding met medicinale werking kan ook overdaan worden.
Dus probeer niet te overdrijven, en houdt het maximum bij 2 a 3 eetlepels per dag.
Kefir, het super probiotisch melk drankje
Kefir is namelijk een yoghurt-achtige drank dat gemaakt wordt a.d.h.v. kefir melkzuur bacteriën en gisten toe te voegen aan verse melk.
Dit wordt onder andere gedaan met koemelk, geitenmelk, schapenmelk, kokosmelk of sojamelk.
De bacteriën en gisten die gebruikt worden komen voor in de vorm van graan-achtige korrels of poeders.
Dit drankje heeft namelijk een enorm hoge waarde aan probiotica tegenover gewone yoghurt. Het kan zelfs tot 61 verschillende micro-organismen bevatten.
Yoghurt daartegenover bevat zo een 10x minder levende micro-organismen dan kefir (bron).
Er bestaan ook water kefir korrels voor mensen die geen melk drinken. Deze korrels worden dan in water gelegd met suiker om zo een bruisend probiotisch drankje te bekomen.
Alhoewel er ook nog geen gerandomiseerde studies met controle groep bestaan, zijn er wel al veel wetenschappelijke onderzoeken met muizen en in vitro studies die veel positieve effecten aantonen.
Dit is uiteraard nog geen definitief bewijs maar wel een aanwijzing dat kefir zeer waardevol kan zijn. In deze review wordt er een overzicht gepresenteerd van alle bevindingen uit verschillende onderzoeken met kefir.
Kefir zou namelijk bescherming kunnen bieden door:
- Het blijkt een anti-kanker effect te hebben.
- Het lijkt ook de cholesterol waarden te balanceren.
- Ook toont het een sterke antibacteriële en schimmelwerende werking aan.
- Kefir heeft zelfs een anti-oxiderende en ontstekingsremmende werking.
- Het heeft mogelijk ook een anti-diabetisch effect.
- En ten slotte biedt het ook een goede ondersteuning aan onze darmflora en het verteringsstelsel.
Dit zijn uiteraard ook nog steeds veronderstellingen, maar anekdotisch blijken er toch ook al enorm veel mensen baat bij te hebben. Indien je zelf kefir wil brouwen, verkies dan altijd rauwe melk van bij de kleine lokale boer.
Aangezien deze melk nog alle levende enzymen en organismen bevat die de melk helpen verteren. De meest voedzame melk is schapenmelk, en ook de eiwitten in deze melk zijn beter verteerbaar dan koemelk (bron).
Dus opteer voor verse rauwe schapenmelk indien de mogelijkheid bestaat. Geitenmelk is ook een beter verteerbaar alternatief voor koemelk.
Miso, de Japanse smaakmaker
Miso is namelijk een traditionele smaakmaker uit Japan. Dit condiment wordt gemaakt a.d.h.v. sojabonen, gerst (of rijst) en zout te fermenteren met Koji (een soort schimmel). Je hoort wel eens vaker zeggen dat miso heel gezond is.
Het wordt onder andere gebruikt in miso soep, dressings en sauzen, marinades… Miso heeft veel umami smaak en is hierdoor een goeie toevoeging aan vegan recepten.
Namelijk omdat de zoute umami smaak, de smaak helpt versterken van de andere ingrediënten. Er zijn echter veel variaties van miso op de markt, waarvan de ingrediënten verschillen (bron).
Onder andere:
- De variant Mugi is gemaakt met gerst.
- Vervolgens is er ook Tsubu variant, met volkoren gerst.
- Een andere variant is Genmai met bruine rijst.
De Moromi miso variant is eigenlijk soya saus voor het gefilterd wordt. - De Nanban variant is miso gemengd met hete chilipeper voor dipsaus.
- Dan is er ook de Taima variant, gemaakt met hennepzaad.
- Sobamugi miso is met boekweit.
- De Hadakamugi variant wordt met Tibetaanse gerst gemaakt.
- Nari miso is gemaakt van palmvarens.
- En de Gokoku variant is gemaakt met 5 granen. Namelijk soja, tarwe, gerst, pluimgierst en trosgierst.
Volgens een studie (op muizen) heeft miso een anti-obese effect. Miso zou dus mogelijk het groeien van visceraal vet (buikvet) voorkomen, volgens dit experiment (bron). Andere onderzoeken op ratten geven aan dat miso mogelijk effectief (preventief) is tegen kanker en hoge bloeddruk (bron: 1, 2 & 3).
Ook klinische onderzoeken op mensen tonen aan dat miso, ondanks het hoge zoutgehalte, geen negatieve invloed heeft bij “hoge bloeddruk-gevoelige” mensen. Het zou zelfs de hartslag verlagen (bron).
Langdurige consumptie van miso zou zelfs een positief effect kunnen hebben op de bloeddruk (bron). Aangezien deze studies ook weer observationeel of dieren proeven zijn, is er nog verder onderzoek nodig om deze effecten kunnen te bewijzen. Maar wat we al hebben lijkt zeer positief te zijn.
Zuurkool en Kimchi
Zuurkool is de fermentatie van witte kool door melkzuurbacteriën die vervolgens de houdbaarheid van witte kool aanzienlijk verlengt. Kimchi is in feite de Aziatische variant van onze zuurkool.
Deze techniek van bewaring werd namelijk veel toegepast in het verleden. Onder andere om de overproductie van zomergroenten te bewaren voor de winter maanden.
Veel mensen beweren er baat bij te hebben omdat het de vertering en de stoelgang lijkt te verbeteren. Dit is vooral anekdotisch en meer onderzoek is nodig om dit te bevestigen.
Conclusie over gefermenteerde voeding
Als we deze bevindingen bekijken, lijkt het erop dat deze traditionele bereidingstechnieken (fermentatie), van onaangetaste culturen toch wel mogelijk een positief effect hebben op de gezondheid.
Het lijkt er namelijk op dat het mogelijk bescherming kan bieden tegen onze westerse welvaartsziektes.
Volgens de standaard van wetenschappelijk onderzoek zijn er nog meer studies nodig om deze positieve effecten te bevestigen.
Maar de aanwijzingen die we al hebben lijken in de goeie richting te wijzen.
Wat zijn de mogelijke bijwerkingen en welke mensen moeten gefermenteerde voeding vermijden?
De meest voorkomende bijwerking is dat er in begin gasvorming en een opgeblazen gevoel kan ontstaan. Maar deze symptomen verdwijnen snel eens de darmen gewoon worden aan de probiotica in de voeding.
Maar er zijn wel bepaalde mensen die gefermenteerde voeding moeten vermijden. Bijvoorbeeld in deze overzichtsstudie heeft men gezien dat zuurkool hoge waardes aan histamine en tyramine kan hebben.
Voor een gezonde mens is dit geen probleem maar mensen met histamine intolerantie kunnen
hier allergische reacties op krijgen, omdat ze een tekort hebben aan diamine oxidase (DAO)
(bron).
Dit is namelijk een enzym in onze darmen dat histamine afbreekt en onschadelijk maakt. Mensen met dit probleem kunnen deze bron volgen voor meer informatie om dit mogelijk te verhelpen of verbeteren.
Het hoog gehalte aan tyramine is ook gevaarlijk voor mensen die medicatie nemen met MAOremmers.
Monoamine-oxidase (MAO) zijn een groep lichaamseigen enzymen die onder andere tyramine afbreken en onschadelijk maken.
Indien je medicatie neemt met MAO-remmers is het dus gevaarlijk om tyramine-rijke voeding te eten. Enkele voorbeelden zijn zuurkool, rode wijn, oude kazen en bier.
Dus indien je twijfelt wegens medicatie die je neemt, vraag dan raad aan jouw huisarts.
Probiotica capsules kunnen mogelijk een oplossing bieden, aangezien er soorten op de markt zijn met lage histamine producerende stammen (bron). De volgende stammen zijn lager in histamine:
Onder andere de volgende soorten:
- Lactobacillus
- Curvatus
- Gasseri
- Plantarum
- Rhamnosus (GG)
- Sakei
- Salivarius
- Sporogenes
- Bifidobacterium (alle soorten, vooral longum, Lactis en Infantis)
- Bacteriodes Fragilis
- Bacteriodes Thetaiotaamicron
- Leuconostoc Mesenteriodes
- Propionibacterium Freudenreichii
- Saccharomyces-Boulardii
Raadpleeg dus je huisarts indien je histamine intolerantie hebt of medicatie neemt.
Laten we nu eens verder kijken naar wat de wetenschap te zeggen heeft over probiotica zelf.
Met andere woorden, de soorten die je in capsules of poeder koopt bij de apotheker of van een online webshop.
Wat zeggen de studies over probiotica poeder en capsules?
Alhoewel het onderzoek naar gefermenteerde voeding nog vrij beperkt is, wordt er wel veel onderzoek gedaan naar verschillende probiotica stammen.
Probiotica stammen zijn de verschillende soorten micro-organismen die voorkomen in het darmstelsel, voeding of in de aarde. Verschillende soorten hebben mogelijk een gunstig effect op onze gezondheid.
Het woord ‘probiotica’ is afkomstig uit de Latijnse taal. ‘Pro‘ betekent ‘voor’ en ‘bios‘ wil zeggen ‘leven’, dus probiotica betekend ‘voor leven’ en anti-biotica is ’tegen leven’.
De vele onderzoeken die gedaan worden met probiotica lijken steeds meer positieve resultaten op te leveren.
Volgens verschillende onderzoeken lijken onder andere prikkelbare darm syndroom (PDS), humeur schommelingen, chronische vermoeidheid, huidziektes, etc… mogelijk voort te komen uit een verstoorde balans in de darmflora (dysbiosis).
Veel van deze problemen kunnen mogelijk aangepakt worden door de balans weer te herstellen met behulp van probiotica en dieet (bron).
Bijvoorbeeld in deze systematische beoordeling en meta-analyse van Saccharomyces-Boulardii analyseren ze alle gerandomiseerde klinische en pre-klinische studies tussen 1976 en 2009. Volgens de analyse is deze gist zeer effectief in het voorkomen van:
- Diarree als gevolg van anti-biotica gebruik.
- Ook tegen Reizigersdiarree.
- Of voedingsgerelateerde diarree.
- En ook goed voor de vermindering van Heliobacter pylori gerelateerde symptomen.
Dit is al een goed voorbeeld van het potentieel van probiotica. Ook geeft S. Boulardii, volgens de analyse, mogelijk een positief resultaat bij de behandeling van PDS, C. difficile infecties, de ziekte van Crohn en giardiasis infectie.
Maar meer onderzoek is nog nodig om deze beweringen met zekerheid aan te tonen.
Verder geven onderzoeken naar verscheidene probiotica stammen aan dat:
- Probiotica kan onder andere onze eigen darmflora versterken, a.d.h.v. de pathogene soorten te onderdrukken en hierdoor de groei van de gunstige soorten stimuleren (bron)
- Ook kan het een gezonde immuunrespons bevorderen in de darmen (bron)
- Zelfs de symptomen van prikkelbare darm syndroom zouden mogelijk sterk verminderen (namelijk minder pijn, opgeblazenheid en winderigheid) (bron)
- Het kan mogelijk ook diarree infecties voorkomen (bron)
- De ontwikkeling van atopische dermatitis kan voorkomen worden, en ook de ernst ervan kan gereduceerd worden bij kinderen (bron)
- Het voorkomen van griep- en verkoudheidssymptomen (hoest, koorts en loopneus) kan sterk verminderen bij kinderen door probiotica (bron)
- Mogelijk kan het ook ingezet worden als antistress en antidepressiva middel, of zelf ook bij angststoornissen (bron)
In de wetenschappelijke databank krijgen we ondertussen al meer dan 44000 zoekresultaten van wetenschappelijk onderzoek naar probiotica. Veel van deze klinische studies zijn namelijk al gedaan op mensen.
Dus voor probiotica is er wel al veel onderzoek gedaan t.o.v. gefermenteerde voeding, en niet enkel onderzoek op dieren, maar ook al enorm veel op mensen.
Alhoewel we nog geen exacte behandelingen voor specifieke ziektes kunnen vaststellen, aangezien er zo veel verschillende combinaties van probiotica stammen zijn, maar er zijn wel al overweldigend veel positieve resultaten voort gekomen uit studies.
Deze positieve resultaten openen namelijk nieuwe deuren naar andere mogelijke behandelingen in de gezondheidszorg.
Een korte samenvatting van de belangrijkste punten in dit artikel:
- De micro-organismen (gisten en melkzuurbacteriën) in gefermenteerde voeding, ook probiotica genoemd, lijken een gunstig effect te hebben op de gezondheid;
- Appel cider azijn biedt mogelijk (preventief) bescherming tegen hart- en vaatziektes, diabetes, obesitas en metabool syndroom. (dieren proeven);
- Kefir biedt mogelijk (preventief) bescherming tegen diabetes, kanker, hart- en vaatziektes, bacteriële- en schimmel infecties, oxidatie, ontstekingen en darm klachten. (dieren proeven en in vitro);
- Miso biedt mogelijk (preventief) bescherming tegen kanker, hoge bloeddruk en obesitas. (observationele studies en dieren proeven);
- Zuurkool lijkt vooral de stoelgang en de vertering te helpen. (anekdotisch);
- Probiotica poeder of capsules zijn veel meer bestudeert (vooral op mensen) en lijken zeer veel positieve resultaten op te leveren;
- Probiotica kan onder andere:
– het verstoorde evenwicht in de darmen herstellen,
– de immuun respons in de darmen verbeteren,
– de symptomen van PDS sterk verminderen,
– darm infecties voorkomen (zoals diarree),
– dermatitis verbeteren en voorkomen,
– griep en verkoudheden voorkomen,
– stress, angst en depressie verbeteren. - Mensen met histamine intolerantie vermijden beter de meeste soorten gefermenteerde voeding en kiezen het best voor probiotica stammen met lage histamine waardes;
- Mensen die MAO-remmende medicatie nemen, mijden deze voeding ook beter, wegens
tyramine. Vraag raad aan de huisarts.
Referenties:
https://link.springer.com/article/10.1007/BF00933491
https://www.westonaprice.org/about-us/dr-weston-a-price-movietone/
https://drruscio.com/3-best-probiotics-of-2020-how-to-use-them-effectively/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7374219/
https://www.simpto.nl/laboratoriumonderzoek/hypertriglyceridemie/
https://endsickness.org/list-of-61-probiotic-strains-found-in-kefir/
https://www.wisegeek.com/what-are-the-different-types-of-bacteria-in-yogurt.htm
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7071183/
https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/1541-4337.12250
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6470805/
https://nl.wikipedia.org/wiki/Miso
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11748458/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22261579/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17249529/
https://www.researchgate.net/publication/319015702_Long_term_intake_of_MISO_so
up_unaffected_blood_pressure_in_subjects_with_normal_or_stage_I_hypertension_-
_Double_blind_comparative_intervention_trial
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31371810/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4268643/
https://chrismasterjohnphd.com/lite-videos/2018/11/29/kidney-dao-supplementshistamine-
intolerance/
https://north-star-healing-arts.com/a-list-of-probiotics-that-lower-raise-or-remainneutral-
in-respect-to-our-histamine-levels-and-related-factors/
https://drruscio.com/3-best-probiotics-of-2020-how-to-use-them-effectively/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4566455/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30673668/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23682371/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19651563/
https://www.cambridge.org/core/journals/british-journal-ofnutrition/
article/assessment-of-psychotropiclike-properties-of-a-probiotic-formulationlactobacillus-
helveticus-r0052-and-bifidobacterium-longum-r0175-in-rats-and-humansubjects/
2BD9977C6DB7EA40FC9FFA1933C024EA
Gratis advies over gezonde voeding en levensstijl gewoontes!
Gebruik nu onze GRATIS gids ‘richtlijnen gezonde voeding’ om in 3 simpele stappen terug gezond te leren eten. Deze gids zal eerst uitleg geven vanwaar de basis principes van Juist Eten vandaan komen, gevolgd door 3 simpele toepasbare stappen die je direct kan gebruiken om de principes toe te passen.
Leer je eetgewoontes analyseren en verbeteren a.d.h.v. praktische tabellen en instructies:
- Wat is industrieel bewerkte voeding en wat zijn de gekende ingrediënten en toevoegingen om te vermijden?
- Hoe kan ik deze bewerkte voedingsmiddelen vervangen om gezond en nog steeds lekker te eten?
- Eet ik wel voldoende eiwitten om een gezonde stofwisseling te hebben?
Met deze gratis gids heb je al een krachtige formule om aan je reis te beginnen naar een betere gezondheid. Navigeer naar de gids om je reis te starten.
